Tütün ve elektronik sigara üreticileri, metaverse ve çevrimiçi oyun platformları üzerinden çocuklara ve gençlere ulaşarak, yasal düzenlemeleri aşmanın yeni yollarını buluyor. Dijital evren, sağlığa zararlı ürünlerin “normalleştirildiği” yeni bir cepheye dönüşüyor
Tütün Endüstrisi Dünyaları Aşıyor
Bir grup avatar, dijital bir barda sanal sigaralarını tüttürüyor. Masada açık bir sigara paketi duruyor. Bu görüntü, sigara yasağından önce değil; bugün sosyal medyada paylaşılan sanal bir sahne. Gerçek dünyada yasak olan, metaverse’te sınırsız şekilde dolaşıyor.
Vital Strategies adlı küresel sağlık örgütü tarafından yürütülen Canary adlı izleme projesine göre, sigara firmaları artık sosyal medya ve sanal gerçeklik platformlarını yasal engellerin çok ötesinde kullanıyor. Üstelik bu mecralarda 13 yaş altı kullanıcı oranı oldukça yüksek.
NFT’li Pazarlama ve Dijital Oyun Sponsorlukları
Hindistan, Endonezya ve Meksika gibi ülkelerde sosyal medya ve haber siteleri taranarak hazırlanan raporlar, sigara tanıtımlarının sanal ekonomilerle nasıl iç içe geçtiğini ortaya koyuyor. Örneğin, Hindistan’daki bir tütün şirketi, 93. yılı anısına özel bir NFT yayınladı.
Bununla birlikte vape markaları, sanal müzik etkinliklerini ya da oyun platformlarını sponsorlu içeriklerle destekliyor. Tüm bu faaliyetler, genç kullanıcıların zihninde sigarayı daha çekici hale getiriyor. Araştırmacılar, özellikle Roblox gibi platformlarda gençlerin farklı kimliklere büründüğünü ve tütün tüketiminin burada ‘eğlence’ kisvesiyle sunulduğunu vurguluyor.
Dijital Normlar, Gerçek Alışkanlıklar
Vital Strategies Hindistan temsilcisi Dr. Melina Magsumbol, “Tütün firmaları artık düzenlemelerin onları yakalamasını beklemiyor, çoktan ileride konumlandılar” diyor. Sanal dünyada oluşturulan avatarlar üzerinden sunulan bu deneyimlerin, gençlerde sigarayı cazip hale getirdiğini belirtiyor.
Magsumbol’un kendi kızı üzerinden verdiği örnek oldukça çarpıcı: “Kızım utangaç bir çocuk. Ama Roblox’ta zombilerle savaşıyor, John Wick gibi davranıyor. Online kimlikler gerçek hayattakinden tamamen farklı. İşte bu durum, sigarayı cool göstermek için bir araç haline geliyor.”
Etkileşim Çağında Tütün Pazarlaması
Vital Strategies CEO’su Dr. Mary-Ann Etiebet, sosyal medya platformlarının bağımlılık yaratma algoritmalarını çok iyi bildiklerini, tütün şirketlerinin de bu deneyimlerden faydalandığını belirtiyor. “Bağımlılığı teşvik eden bu iki güç bir araya geldiğinde, çok daha büyük bir tehditle karşı karşıyayız” diyor.
Instagram’da paylaşılan bir görselde, Endonezya merkezli bir sigara firmasına ait olduğu tahmin edilen elektronik müzik sayfasında, kahve içen avatarlar çakmak arıyor. Bu küçük detay, alışkanlıkları dijital dünyada görünür ve sıradan hale getirmenin bir yolu.
Sosyal Medyada Günlük Elektronik Sigara Maruziyeti
İrlanda’da düzenlenen Tütün Kontrolü Dünya Konferansı’nda açıklanan bir araştırmaya göre, gençlerin yüzde 53’ü sosyal medyada her gün elektronik sigara içeriği görüyor.
Ukrayna’daki çocuklarda tütün kullanımının artmasının ardında, pandeminin ve savaşın gençleri dijital dünyaya daha fazla itmesi gösteriliyor. Dünya Sağlık Örgütü temsilcileri, bu dijital pazarlamanın etkisinin büyük olduğunu vurguluyor.
Gençler İçin Farkındalık Şart
Campaign for Tobacco-Free Kids elçisi Agamroop Kaur, okullarda verdiği eğitimlerde gençleri dijital reklamlar konusunda bilinçlendiriyor. “Bir içeriğin tütün şirketine ait olduğunu fark etmek, onun çekiciliğini yitirmesi açısından kritik” diyor. Bu farkındalığın, ortaokuldan itibaren verilmesi gerektiğini savunuyor.
Yasal Çerçeve Geride Kaldı
DSÖ Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi, ülkelerin tütün reklamlarını tamamen yasaklamasını zorunlu kılıyor. Ancak dijital alanlar bu düzenlemenin dışına düşüyor.
Sekretarya üyesi Andrew Black, “İnterneti düzenlemek sadece tütünle ilgili değil, tüm hükümetlerin karşı karşıya olduğu bir zorluk. Sınırlar artık anlamsız hale geldi” diyor.
Küçük Başlayan Büyük Felaket
Canary projesini yöneten Nandita Murukutla, “Görmezden gelinen küçük dijital hareketler, bir noktadan sonra kritik eşiği geçiyor ve geri dönüş neredeyse imkânsız oluyor” diyor. Bu yüzden dijital mecraların sıkı denetimi gerektiğini savunuyor.
Dijital Pazarlama Yeni Tehdit Haline Geldi
Tüm bu veriler gösteriyor ki; artık yalnızca tütünle değil, onu sunan mecrayla da mücadele etmek gerekiyor. Metaverse, NFT, sanal etkinlikler ve oyunlar gençlerin gerçek dünyadaki sağlığını tehdit eden yeni bir tuzak.
Bu sanal dünyalarda gelişen pazarlama stratejileri, sadece alışkanlıkları değil, toplumsal normları da şekillendiriyor. Sigaranın normalleştirildiği bu platformlarda, geleceğin bağımlılıkları kodlanıyor.
