Fransa’nın güneyindeki Palavas-les-Flots kasabasında sıradan bir laboratuvar gibi görünen tesiste, sıradışı bir bilimsel devrim yaşanıyor. Buradaki deniz levrekleri, insanlık tarihinin en sıra dışı görevlerinden birine hazırlanıyor: Ay’da balık çiftliği kurmak. Lunar Hatch adlı proje, gelecekte astronotlara protein kaynağı sağlamak amacıyla başlatıldı.
Projenin Arkasındaki İsim: Dr. Cyrille Przybyla
Projenin fikir babası, Fransa Ulusal Okyanus Araştırma Enstitüsü‘nde görevli Dr. Cyrille Przybyla. Przybyla’ya göre, balık ideal bir protein kaynağı çünkü insan vücudu tarafından en kolay sindirilen hayvansal gıdalardan biri. Ayrıca omega-3 yağ asitleri ve B vitaminleri açısından zengin olması, uzun süreli uzay görevleri için büyük bir avantaj sunuyor.
Yumurtalar Uzaya Fırlatılacak
Plan oldukça net: Deniz levreği yumurtaları, Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) ulaşacak şekilde uzaya fırlatılacak. Yumurtalar, yolculuk sırasında çatlayacak ve ilk etapta sadece gözlemlenecek. İlerleyen aşamada ise Ay yüzeyinde tam teşekküllü bir balık çiftliği kurulması hedefleniyor.
Uzaya Balık Gönderme Geleneği
Aslında balıkların uzayla tanışması yeni değil. İlk “aquastronotlar”, 1973 yılında Apollo görevinde gönderilen küçük balıklar olan mummichog türleriydi. Ardından Sovyetler, 1976 yılında guppy balıkları ile deneyler gerçekleştirdi. 2015’te zebra balıkları, mikro yerçekiminin kas erimesi üzerindeki etkilerini araştırmak için ISS’ye gönderildi. Ancak Lunar Hatch, balıkları sadece gözlemlemekle kalmayıp, aktif bir şekilde besin kaynağı olarak kullanmayı amaçlayan ilk proje olacak.
Ay’da Kapalı Devre Gıda Döngüsü
Lunar Hatch projesinin nihai amacı, Ay’da kapalı devre bir gıda zinciri oluşturmak. Ay kutuplarındaki kraterlerde bulunan buzlar eritilerek su temin edilecek. Balıkların atık suları, mikroalg üretiminde kullanılacak ve bu algler diğer canlılar için besin kaynağı olacak. Ayrıca balık dışkıları, karides ve solucanlar tarafından işlenerek tekrar balıklar için gıda döngüsüne dahil edilecek.
Bir Haftada İki Öğün Balık: Hesaplamalar Hazır
Proje ekibi, 16 hafta sürecek bir uzay görevi için 7 astronota haftada iki balık öğünü sunabilmek adına yaklaşık 200 deniz levreği gerektiğini hesapladı. Deney kapsamında 200 döllenmiş yumurta uzaya gönderilirken, Palavas-les-Flots tesisinde aynı balıklardan elde edilen 200 kardeş de Dünya’da kontrol grubu olarak yetiştirilecek.
Yıllar Süren Hazırlık
2016 yılında Avrupa Uzay Ajansı’nın “Ay Köyü” (Moon Village) çağrısına yanıt olarak başlayan Lunar Hatch projesi, 2018’de Fransız Uzay Ajansı (CNES) tarafından desteklenmeye başlandı. Öncelikli hedef, balık yumurtalarının roket fırlatma sırasında yaşayacağı titreşimlere dayanıp dayanamayacağını test etmekti. Testler başarıyla geçti; deniz levreği yumurtaları, Soyuz roketinin yarattığı güçlü titreşimlere rağmen zarar görmedi.
Sıradaki Adım: Gerçek Uzay Görevi
Yeryüzünde tüm simülasyon testlerinden başarıyla geçen proje, şimdi gerçek bir uzay görevine katılmayı bekliyor. Dr. Przybyla ve ekibi, CNES ve NASA Kennedy Uzay Merkezi‘nden onay almayı umuyor. Ne zaman olacağı henüz netleşmedi, ancak “çok uzak olmayan bir gelecekte” olacağına inanılıyor.
Dünya İçin de Umut Verici Bir Model
Lunar Hatch, yalnızca uzay için değil, Dünya için de umut vadediyor. Kapalı devre akvakültür sistemleri, dünyadaki izole topluluklarda sürdürülebilir gıda üretimi için önemli bir çözüm olabilir. Przybyla, “Ay için geliştirdiğimiz sistemler, Dünya’da da çevreyi koruyarak ekonomik dayanıklılığı artırabilir” diyor.
