Sosyal medya platformlarında hızla çoğalan AI deepfake videoları, sağlık alanında yeni ve tehlikeli bir dezenformasyon dalgasının kapısını aralıyor. Full Fact tarafından yayımlanan son araştırma, TikTok ve diğer büyük platformlarda yüzlerce videonun gerçek doktorların görüntülerini manipüle ederek menopoz ve benzeri sağlık sorunları hakkında yanlış bilgiler yaydığını ortaya koydu. Bu sahte videolar, özellikle bilimsel olarak kanıtlanmamış takviyeleri tanıtmak için kullanılıyor.
Araştırma, manipüle edilen videoların çoğunun izleyicileri Wellness Nest adlı ABD merkezli bir takviye firmasına yönlendirdiğini gösteriyor. Videolarda kullanılan bütün yüzler ve ses kayıtları gerçek doktorlara ait ancak yapay zekâ ile tamamen yeniden kurgulanmış durumda.
Uzmanlara göre bu durum yalnızca bir etik ihlal değil; aynı zamanda toplum sağlığını tehdit eden sistematik bir manipülasyon taktiği.
Deepfake Doktorlar Bilgi Değil, Yanıltıcı Ürün Satıyor
Full Fact’in bulguları, internetten alınan gerçek doktor görüntülerinin yapay zekâ ile işlenerek menopoz yaşayan kadınlara probiotik, Himalayan shilajit, bitkisel karışımlar ve benzeri ürünlerin tavsiye edildiğini gösteriyor. Ses, görüntü ve mimikler öyle ustalıkla yeniden üretiliyor ki kullanıcıların sahte olduğunu anlaması neredeyse imkânsız.
Full Fact araştırmacısı Leo Benedictus, durumu “ürkütücü ve tehlikeli” olarak nitelendiriyor:
“Saygın uzmanların deepfake versiyonları oluşturuluyor ve bu sahte doktorlar insanlara bilimsel temeli olmayan ürünleri tavsiye ediyor.”
Bu sahte videolardan etkilenen isimlerden biri, Liverpool Üniversitesi’nden Prof. David Taylor-Robinson. Çocuk sağlığı uzmanı olan profesör, TikTok’ta kendisine ait olmadığını fark ettiği 14 sahte videoyla karşılaştığında büyük şaşkınlık yaşadı. Videolardan birinde menopozda görüldüğü iddia edilen “thermometer leg” isimli tamamen uydurma bir semptom hakkında sahte tavsiyeler veriyordu.
Taylor-Robinson, sahte videolardan birinin kendi sesini küfürlü ve kadın düşmanı ifadeler kullanıyormuş gibi gösterdiğini belirtti.
TikTok videoları ancak altı haftalık mücadele sonunda kaldırdı.
TikTok’ta Yalnız Değil: Facebook, X ve YouTube da Deepfake İçeriklerle Dolu
Full Fact, X, Facebook ve YouTube gibi platformlarda da benzer deepfake doktor videoları tespit etti. Bu videolardan bazıları, İngiltere’nin tanınmış beslenme uzmanlarından Prof. Tim Spector ve kısa süre önce hayatını kaybeden Dr. Michael Mosley gibi isimleri de hedef alıyor.
Bir başka mağdur ise eski Public Health England CEO’su Duncan Selbie. Onun görüntüleri de aynı 2017 etkinliğindeki gerçek konuşmasından alınarak manipüle edilmiş. Selbie, deepfake videoları izlediğinde durumu şu sözlerle yorumladı:
“Baştan sona tamamen sahte. İnsanların bu videolara inanması beni asıl endişelendiren şey.”
Wellness Nest: “Bizimle İlgisi Yok”
Videoların yönlendirdiği Wellness Nest ise deepfake içeriklerle ilgilerinin bulunmadığını iddia ediyor. Şirket, videoların “affiliates” tarafından üretildiğini ve AI içerik kullanmadıklarını savunuyor. Ancak uzmanlara göre şirketin bu içeriği kontrol edememesi, deepfake ekonomisinin karanlık yapısını daha da görünür kılıyor.
Siyasetçilerden Hızlı Müdahale Çağrısı
Sağlık alanında artan deepfake manipülasyonları, İngiliz siyasetçilerin de gündeminde. Liberal Demokratların sağlık sözcüsü Helen Morgan, dijital ortamda sahte doktor rolü yapanların neden gerçek hayattaki dolandırıcılarla aynı şekilde cezalandırılmadığını sorguluyor:
“Eğer biri doktor gibi davranarak insanları kandırsa hapse girer. Dijitalde neden tolerans gösteriliyor?”
Morgan, sağlık bilgisi arayan kullanıcıların otomatik olarak NHS destek hattına yönlendirilmesi gerektiğini, aksi hâlde insanların riskli ürünlere yönlendirilebileceğini belirtiyor.
TikTok: “Sektör Genelinde Bir Sorun”
TikTok, Prof. Taylor-Robinson ve Duncan Selbie’yi içeren deepfake videoların kaldırıldığını doğruladı. Platform sözcüsü, yapay zekâ manipülasyonunun endüstri çapında bir mücadele gerektirdiğini söyledi:
“Zararlı ve yanıltıcı AI içeriklerine karşı yatırım yapmaya devam ediyoruz.”
Öte yandan araştırmacılar, mevcut sistemlerin deepfake üretim hızına yetişemediğini ve bağımsız bir düzenleme olmadıkça sorunun büyüyerek devam edeceğini belirtiyor.
