Yapay zekanın hızla yayılmasıyla birlikte telif hakları tartışması küresel ölçekte büyürken, İngiltere’de yürütülen kamuoyu danışma süreci sanatçılar lehine çarpıcı bir tablo ortaya koydu. Reuters tarafından incelenen verilere göre, hükümetin yapay zeka şirketlerini önceleyen ve sanatçıların eserlerini korumak için aktif olarak vazgeçme (opt-out) zorunluluğu getirmeyi hedefleyen planına toplumdan neredeyse hiç destek gelmedi. Danışmaya katılanların yalnızca yüzde 3’ü bu modele onay verirken, ezici çoğunluk telif haklarının güçlendirilmesini talep etti.
Sanatçılar Ve Yaratıcı Endüstri Ortak Tavır Aldı
İngiltere hükümetinin başlattığı danışma sürecine 10 binden fazla kişi katıldı. Katılımcıların yüzde 95’i, müzik, edebiyat, sinema ve diğer yaratıcı içeriklerin, yapay zeka modellerinin eğitimi sırasında lisanslama zorunluluğu kapsamında korunması gerektiğini savundu. Bu sonuç, telif hukukunda herhangi bir gevşemeye gidilmesine açık ve net bir itiraz olarak yorumlandı.
Kampanyanın öncülüğünü Elton John, Dua Lipa, Sam Fender, Kate Bush ve Pet Shop Boys gibi dünyaca ünlü isimler üstlendi. Sanatçılar, eserlerinin izinsiz şekilde yapay zeka sistemlerine “ham veri” olarak aktarılmasına karşı çıkarak, bunun doğrudan emeğin gaspı anlamına geldiğini savundu.
Hükümet Geri Adım Attı Ama Tartışma Bitmedi
İlk etapta hükümetin tercih ettiği model, sanatçıların eserlerinin yapay zeka tarafından kullanılmasını engellemek için bireysel olarak vazgeçme beyanı vermesini öngörüyordu. Ancak yoğun kamuoyu tepkisi ve yaratıcı sektörün baskısı sonrası bu yaklaşım rafa kaldırıldı. Buna rağmen belirsizlik sürüyor.
Liz Kendall, Bilim, İnovasyon Ve Teknoloji Bakanı sıfatıyla parlamentoda yaptığı konuşmada, konuya ilişkin “net bir uzlaşı olmadığını” savundu. Kendall, hükümetin aceleci davranmayacağını belirterek, nihai politika önerilerinin 18 Mart 2026 tarihine kadar hazırlanacağını açıkladı.
ABD Baskısı Ve Küresel Gerilim
Tartışmanın arka planında yalnızca İngiltere iç dinamikleri yok. ABD Başkanı Donald Trump, yapay zeka şirketlerinin telifli içeriklere erişiminin önünün açılması gerektiğini savunarak, uluslararası hükümetlere açık bir mesaj verdi. Trump, yapay zekanın gelişebilmesi için “sözleşme karmaşasına takılmadan” bilgi havuzlarını kullanabilmesi gerektiğini ifade etti ve aşırı düzenlemelerin teknoloji şirketlerini zor durumda bırakacağını öne sürdü.
Bu açıklamalar, İngiltere’deki sanatçılar ve kampanyacılar tarafından, hükümetlerin ABD merkezli teknoloji devlerinin çıkarlarına fazla kulak verdiği yönünde eleştirilerle karşılandı.
Sessizlikle Gelen Protesto: Paul McCartney Hamlesi
Telif hakları mücadelesine dikkat çeken en çarpıcı protestolardan biri ise Paul McCartney’den geldi. Ünlü müzisyen, geçtiğimiz ay neredeyse tamamen sessizlikten oluşan bir kayıt yayımladı. Stüdyo içindeki rastgele seslerden oluşan bu kayıt, yapay zeka şirketlerinin izinsiz veri kullanımına karşı sembolik bir tepki olarak yorumlandı. Bu adım, kamuoyunda geniş yankı uyandırdı ve telif tartışmasını ana akım medyanın gündemine taşıdı.
“Toplumun Mesajı Çok Net”
Kampanyanın önde gelen isimlerinden besteci ve telif savunucusu Ed Newton-Rex, danışma sonuçlarının hükümete net bir yol haritası sunduğunu belirtti. Newton-Rex, ortaya çıkan tabloyu şu sözlerle değerlendirdi: Yapay zeka şirketlerinin kullandıkları kaynaklar için bedel ödemesi gerektiği yönünde ezici bir destek var ve bu, hükümetin teknoloji yanlısı yaklaşımının açık bir reddi anlamına geliyor.
Benzer şekilde New Media Association CEO’su Owen Meredith, belirsizliğin sektöre zarar verdiğini vurgulayarak, yeni bir telif istisnasının tamamen gündemden çıkarılması çağrısında bulundu. Meredith’e göre, bu adım yapay zeka geliştiricilerine net bir mesaj verecek ve lisanslı, kaliteli içerik pazarını güçlendirecek.
Liz Kendall’ın Zor Dengesi
Liz Kendall, son açıklamalarında sanatçıların kaygılarına duyarlı olduğunu kabul etti. Telifli eserlerin izinsiz kullanılmasına karşı “insanların emeklerinin karşılığını alma hakkı olduğunu” vurgulayan Kendall, hem yaratıcı endüstrilerin hem de yapay zeka sektörünün birlikte büyüyebileceği bir model arayışında olduklarını söyledi.
Ancak kampanyacılar, danışma sürecinden çıkan güçlü sonuca rağmen hükümetin hâlâ net bir taahhütte bulunmamasını eleştiriyor. Onlara göre toplumun mesajı açık: Telif hakkı zayıflatılmamalı, yapay zeka şirketleri lisans bedeli ödemeli.
Yapay Zeka Ve Telif Haklarında Yol Ayrımı
Gelinen noktada İngiltere, yapay zeka ile telif hakları arasında kritik bir yol ayrımında bulunuyor. Danışma sürecinin sonuçları, yaratıcı sektörün arkasında güçlü bir toplumsal destek olduğunu gösterirken, hükümetin alacağı kararın yalnızca ulusal değil, küresel ölçekte emsal oluşturması bekleniyor.
Önümüzdeki aylarda atılacak adımlar, hem sanatçıların geleceğini hem de yapay zekanın hangi etik ve hukuki sınırlar içinde gelişeceğini belirleyecek.
