Çin’in Deneysel Gelişmiş Süperiletken Tokamak (EAST) adlı füzyon reaktörü, dünyayı enerji alanında bir adım öteye taşımaya yönelik çalışmalarda önemli bir başarıya imza attı. EAST, süper sıcak plazmayı koruma süresinde kendi dünya rekorunu kırarak bilim dünyasında büyük yankı uyandırdı.
20 Ocak’ta gerçekleştirilen deneyde, reaktör 1.066 saniye boyunca sabit ve sınırlı bir plazma döngüsünü başarıyla korudu. Daha önceki rekor, aynı reaktör tarafından 403 saniye ile kaydedilmişti. Çin Bilimler Akademisi Plazma Fiziği Enstitüsü Müdürü Song Yuntao, “Bu sonuç, gelecekteki füzyon santralleri için kritik bir adım. Plazmanın kendi kendini idame ettirebilmesi, sürekli güç üretimi açısından hayati önem taşıyor,” dedi.
Nükleer Füzyon: Temiz ve Sonsuz Enerji
Nükleer füzyon, Güneş’te gerçekleşen süreçten ilham alınarak geliştiriliyor. Bu süreçte iki hafif elementin birleşerek daha ağır bir element oluşturmasıyla büyük miktarda enerji açığa çıkıyor. Füzyon, fosil yakıtların aksine neredeyse sınırsız bir enerji kaynağı sunabilir ve çevreye zararlı emisyonları ortadan kaldırabilir.
Geleneksel nükleer enerji reaktörlerinden farklı olarak, füzyon reaktörleri nükleer fisyon yerine birleşim sürecini kullanıyor. Fisyonda atom çekirdekleri parçalanırken, füzyonda atomlar birleşerek enerji açığa çıkarıyor. Bu fark, füzyonu daha temiz ve güvenli bir enerji kaynağı haline getiriyor.
Güneş’in Sürecini Taklit Etmek
EAST’in başarısı, füzyon enerjisinin geleceği için umut verse de, bu teknoloji henüz günlük kullanıma uygun hale gelmedi. Dünya üzerindeki reaktörler, Güneş’in 4,6 milyar yıl boyunca sürdürebildiği nükleer füzyon sürecini sadece saniyeler boyunca gerçekleştirebiliyor. EAST’in rekoru bu süreci uzatma yönünde atılmış önemli bir adım olarak görülüyor.
Füzyon enerjisinin potansiyel faydaları, bu alanda çalışan birçok ülkeyi harekete geçirmiş durumda. Ancak füzyon reaktörleri şu anda enerji üretiminden çok, enerji tüketiyor. Bilim insanları, bu teknolojinin iklim krizine etkili bir çözüm olabilmesi için daha fazla geliştirme gerektiğini belirtiyor.
Füzyon ile Fisyon Arasındaki Fark
Bugün kullanılan nükleer santraller, nükleer fisyon sürecine dayanıyor. Fisyonda, ağır bir atomun parçalanmasıyla enerji açığa çıkıyor. Bu süreç, enerji üretmekle birlikte çevresel riskler ve uzun ömürlü radyoaktif atıklar gibi sorunlar yaratıyor.
Füzyon ise bu dezavantajları ortadan kaldırarak, daha temiz ve sınırsız bir enerji kaynağı vadediyor. Füzyon reaktörleri, işlemlerinde hidrojen gibi kolay erişilebilen maddeleri kullanarak karbon salınımını tamamen sıfırlama potansiyeline sahip.
EAST’in Geleceği
EAST, dünya çapında geliştirilen birkaç füzyon reaktöründen biri. Bu projeler arasında Avrupa’daki ITER ve ABD’deki SPARC gibi reaktörler de bulunuyor. Ancak EAST’in son başarısı, Çin’i füzyon araştırmalarında lider konuma taşıyor.
Bu teknoloji, gelecekte enerji üretiminde bir devrim yaratabilir ve dünya genelinde fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltabilir. Bilim insanları, EAST ve benzeri projelerin, 21. yüzyılın en büyük bilimsel başarılarından biri olabileceğini ifade ediyor.
