Türkiye’nin yeni nesil dijital girişimlerinden biri olarak lanse edilen Next Sosyal ve Next Mesajlaşma, “yerli sosyal medya” ve “güvenli mesajlaşma” iddialarıyla gündeme oturdu. Ancak platformların altyapısı, veri politikaları ve şeffaflık düzeyleri kamuoyunda ciddi tartışmalara neden oldu.
Next Sosyal Nedir ve Hangi Altyapıya Sahiptir?
Baykar Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Bayraktar’ın tanıttığı Next Sosyal, “yerli ve sansürsüz sosyal medya platformu” olarak tanıtıldı. Ancak yapılan teknik analizler, platformun Mastodon altyapısı üzerine kurulu olduğunu ortaya koydu.
Mastodon, 2016 yılında geliştirilen açık kaynak kodlu, merkeziyetsiz bir sosyal medya altyapısı sunuyor. Kullanıcılar farklı sunucularda hesap açabiliyor ve bu sunucular birbirleriyle etkileşime geçebiliyor. Next Sosyal de bu yapıyı kullanarak özelleştirilmiş bir “sosyal medya sunucusu” konumunda bulunuyor.
“Yerli” Algısı Eleştiriliyor
Bazı teknoloji uzmanları, sıfırdan yazılmamış ve açık kaynaklı bir altyapı üzerinde inşa edilen bu platformun “yerli” olarak pazarlanmasını kamuoyunun yanıltılması olarak değerlendiriyor. Teknoloji stratejisti Füsun Sarp Nebil’e göre bu tür uygulamalarda daha önce de benzer stratejiler kullanıldı. PTT Messenger, Yaani gibi projeler örnek gösterilerek, “başkasının altyapısını alıp yerli demek pazarlama yanıltmasıdır” yorumları yapılıyor.
Veri Güvenliği ve Mahremiyet Endişesi
Next Sosyal’in aydınlatma metnine göre kullanıcıdan alınabilecek veriler arasında şunlar bulunuyor:
- Ad, soyad, kullanıcı adı, telefon, e-posta
- IP adresi, konum bilgisi, cihaz modeli
- Dini inanç, cinsel yönelim, sağlık verisi gibi özel nitelikli bilgiler (açık rıza ile)
Uzmanlar, özellikle özel nitelikli verilerin işlenmesi konusunda platformun şeffaf davranmadığını, bu verilerin hangi amaçlarla kullanılacağının net şekilde belirtilmediğini vurguluyor.
Mastodon Geliştiricileri Uyardı
Mastodon’un resmi X (Twitter) hesabı üzerinden, Selçuk Bayraktar etiketlenerek lisans ihlali olasılığına dikkat çekildi. Çünkü Mastodon, AGPLv3 lisansı gereği, kullanılan kodların değiştirilmesi durumunda bu kodların tekrar kamuya açık şekilde paylaşılmasını zorunlu kılıyor. Şu ana kadar Next Sosyal’in kod deposu kamuoyuyla paylaşılmadı.
Next Mesajlaşma Gerçekten Güvenli mi?
Next Mesajlaşma, tıpkı Next Sosyal gibi “yerli ve güvenli” bir alternatif olarak sunuluyor. Ancak bu uygulama da Matrix.org altyapısına dayanıyor. Matrix, açık kaynak ve federatif iletişim protokolü ile dikkat çekiyor. Uçtan uca şifreleme sunması ve kullanıcıların kendi sunucularını kurabilmesi önemli avantajlar arasında yer alıyor.
Ancak toplu sohbetlerde uçtan uca şifrelemenin varsayılan olarak kapalı olması, bazı gizlilik açıklarına yol açabileceği yönünde eleştiriler getiriliyor.
Kullanıcı Rızası Gerçekten Alınıyor mu?
Veri toplama işlemlerinde açık rıza konusu da tartışma yaratıyor. Hukuk uzmanlarına göre rıza almak, sadece aydınlatma metni yayınlamakla olmaz. Kullanıcının her veri tipi için ayrı ayrı kutucuk işaretleyerek onay vermesi gerekir. Ayrıca rızanın geri çekilmesi, sadece e-posta ya da dilekçe ile değil, tek tıkla yapılabilmelidir.
Next Gerçekten Alternatif mi, Algı Operasyonu mu?
Platformların altyapısının yurt dışı merkezli olması, “Türkiye’nin dijital egemenliği” vurgusuyla yapılan tanıtımlarla çelişkili bir görüntü çiziyor. Verilerin Google, Meta ve benzeri üçüncü taraflarla paylaşılabileceğinin belirtilmesi, platformun “reklamsız ve sansürsüz” iddialarıyla çelişiyor.
Kamuoyunda Güven İnşa Edilebilecek mi?
Next Sosyal ve Next Mesajlaşma, teknik anlamda tamamen yerli olmayan ancak özgün arayüz ve kullanıcı deneyimi sunmayı hedefleyen platformlar. Ancak veri güvenliği, lisans şeffaflığı ve pazarlama dili konusundaki tutarsızlıklar, bu girişimlerin kamuoyundaki güvenilirliğini sarsıyor.
