Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, Avrupa’nın savaş sonrası dönemini şekillendiren en kritik anlaşmalardan birini geri plana itiyor. Polonya, Estonya, Letonya, Litvanya ve Finlandiya, 1999’da yürürlüğe giren ve sivil ölümleri önlemeyi amaçlayan Ottawa Mayın Yasağı Antlaşması’ndan çekilme kararı aldı. New York Times’ın haberine göre, bu adım Avrupa sınırlarını kara mayınlarıyla dolu bir geleceğe hazırlıyor.
Savaş Endişesi, Sivil Güvenliğin Önüne Geçiyor
Soğuk Savaş yıllarında Demir Perde boyunca döşenen milyonlarca kara mayını, 1990’lı yıllarda uluslararası kampanyalarla temizlenmişti. Ancak Moskova’nın Ukrayna’yı işgal etmesiyle başlayan yeni güvenlik arayışı, mayınların yeniden kullanılmasını gündeme taşıdı. Söz konusu ülkeler, bu silahları Rusya’ya karşı savunma hattı kurmak amacıyla yeniden konuşlandırmak istiyor.
İnsan Hakları Örgütleri ve Aktivistler Tepkili
Uluslararası Kara Mayınlarını Yasaklama Kampanyası Direktörü Tamar Gabelnick, yaşanan gelişmeleri “büyük bir geri adım” olarak nitelendirerek, “Bu ülkeler çok iyi biliyor ki kara mayınları modern orduları durdurmaz ama sivilleri öldürür” dedi. Kara mayınlarının siviller üzerinde yarattığı yıkıcı etkiler, Nobel Barış Ödülü kazanan küresel kampanyaların temel gerekçesiydi.
Zırhlı Ordulara Etkisi Az, Sivil Kaybı Yüksek
Antlaşmadan çekilen ülkelerin askeri yetkilileri dahi daha önce bu silahların zırhlı birlikler üzerinde düşük etki yarattığını kabul etmişti. BM verilerine göre, bugüne kadar 55 milyon kara mayını imha edildi. Ancak hâlâ dünya genelinde yılda 3.500 civarında sivilin ya öldüğü ya da uzuv kaybına uğradığı tahmin ediliyor.
Finlandiya ve Baltıklar: “Rusya’ya Karşı Bir Güvenlik Hamlesi”
Finlandiya parlamentosu, ülkenin 1.300 kilometrelik Rusya sınırı nedeniyle bu kararı destekledi. Sol görüşlü bazı milletvekilleri antlaşmadan çekilmeye karşı çıksa da çoğunluk “güvenlik” gerekçesini öne sürdü. Litvanya, Estonya ve Polonya da benzer şekilde Rusya ve Belarus kaynaklı tehditlerin arttığını savundu.
Ukrayna da Geri Adım Attı: Sözleşmeden Çekiliyor
Başlangıçta sözleşmeye sadık kalan Ukrayna, savaşın gidişatıyla birlikte pozisyonunu değiştirdi. Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, bu ay içinde Ottawa Sözleşmesi’nden çekilme kararını resmen imzaladığını açıkladı. Gerekçe olarak, Rusya’nın sistematik şekilde kara mayını kullanmaya devam etmesini gösterdi.
ABD’den Sessiz Destek: Amerikan Mayınları Ukrayna’da
Geçtiğimiz yıl, Biden yönetimi, kara mayını yasağına rağmen Ukrayna’ya ABD yapımı mayınları tedarik etmeyi onayladı. Bu adım, anlaşmanın fiili olarak zayıfladığı ilk örneklerden biri oldu. İnsan Hakları İzleme Örgütü’nden Mary Wareham, bu durumu “uluslararası insancıl hukuk için korkunç bir emsal” olarak değerlendirdi.
Savaş Hukukunda Tehlikeli Bir Kırılma
Uzmanlara göre, bu karar yalnızca siviller için değil, küresel savaş hukukunun geleceği açısından da riskli. Wareham, “Kimyasal, biyolojik ve nükleer silahların da bu tür geri dönüşlere sahne olması mümkün. Bir fikir yayılmaya başladı mı durmaz” dedi.
