Meta Platforms, yani Facebook’un çatı şirketi, Instagram ve WhatsApp’ı rekabet edemeyince satın alarak yasadışı bir tekel kurmakla suçlanıyor. ABD Federal Ticaret Komisyonu (FTC) tarafından açılan davada, Meta’nın söz konusu satın alımlarla pazardaki rakipleri etkisizleştirerek sosyal medya alanında rekabeti engellediği öne sürülüyor.
Washington’da başlayan davada, FTC avukatı Daniel Matheson, Meta’nın bu stratejisiyle “giriş engelleri” oluşturduğunu ve bu durumun Meta’nın sosyal medya pazarındaki hakimiyetini on yılı aşkın bir süredir koruduğunu ifade etti.
“Tüketicilerin Alternatifi Yok”
Matheson, davanın açılış konuşmasında şunları söyledi:
“Tüketicilerin yönelmek isteyebileceği makul alternatifler yok. Meta’nın hakimiyeti, rakiplerini satın alarak inşa edilmiş yapay bir güçtür.”
Bu iddia, Meta’nın özellikle aile ve arkadaşlarla içerik paylaşımı odaklı sosyal medya platformları üzerinde haksız rekabet sağladığı gerekçesine dayanıyor. FTC, Meta’nın Instagram’ı 2012 yılında, WhatsApp’ı ise 2014’te satın alarak potansiyel rakipleri sistem dışına ittiğini savunuyor.
Meta’nın Geleceği Tehlikede
FTC, mahkemeden Meta’nın bu satın alımları geri alması, yani Instagram ve WhatsApp’ı elden çıkarması yönünde karar verilmesini talep ediyor. Eğer FTC davayı kazanırsa, ikinci aşamada bu satışların rekabeti yeniden tesis edip etmeyeceği değerlendirilmek zorunda kalınacak.
Özellikle Instagram’ın Meta’ya sağladığı katkı göz önüne alındığında, olası bir ayrılma durumu şirket için finansal bir yıkım anlamına gelebilir. Reklam araştırma firması Emarketer’ın verilerine göre, yalnızca 2025 yılında Instagram’ın Meta’nın ABD reklam gelirlerinin %50’sinden fazlasını oluşturması bekleniyor. Ayrıca Instagram, kullanıcı başına en yüksek gelir üreten sosyal medya platformu konumunda.
Zuckerberg Mahkemede Tanıklık Edecek
Meta CEO’su Mark Zuckerberg, dava kapsamında tanıklık yapacak ve geçmişteki e-postalarında yer alan ifadelerle ilgili sorgulanacak. Söz konusu yazışmalarda Zuckerberg’in, Instagram’ı satın alarak olası bir rakibi etkisiz hale getirmeyi önerdiği ve WhatsApp’ın sosyal ağa dönüşme potansiyelinden endişe duyduğu ortaya çıkmıştı.
Meta’nın yasal temsilcisi Jennifer Newstead ise davanın yatırımcılar için caydırıcı olduğunu söyleyerek, “FTC, bir yandan Çin merkezli TikTok’u engellemeye çalışırken, diğer yandan büyük bir Amerikan şirketini bölmeye çalışıyor. Bu durum çelişkilidir,” dedi.
Trump Döneminin Teknoloji Politikası Sınavda
Dava, ilk olarak Donald Trump’ın başkanlığı döneminde açılmıştı ve şimdi yeniden Cumhuriyetçi yönetimin elinde. FTC sözcüsü Joe Simonson, “Trump-Vance FTC’si bu davaya tamamen hazır,” diyerek kurumun bu süreci ciddiyetle yönettiğini belirtti. Meta ise son dönemde Trump yönetimiyle ilişkilerini güçlendirmek için adımlar atmış, içerik denetimlerini gevşetmiş ve Trump’ın göreve başlama törenine 1 milyon dolarlık bağış yapmıştı.
Rekabet Gerçekten Ortadan Kalktı mı?
Meta, Instagram ve WhatsApp satın alımlarının kullanıcıya fayda sağladığını ve pazardaki rekabetin hâlâ güçlü olduğunu savunuyor. TikTok, Snapchat, YouTube ve Apple’ın mesajlaşma servisleri gibi birçok platformun varlığını örnek gösteren Meta, özellikle TikTok’un ABD’de kısa süreli erişim engeli yaşadığı dönemde Instagram ve Facebook’un trafik artışını rekabetin kanıtı olarak sunuyor.
Ancak FTC’ye göre Snapchat ve gizlilik odaklı MeWe gibi küçük uygulamalar dışında, kullanıcıların içerik paylaşımı yaptığı alternatiflerin gerçek bir rekabet oluşturmadığı ifade ediliyor. FTC’ye göre TikTok ve YouTube gibi platformlar, arkadaşlarla değil, genellikle yabancılarla içerik paylaşımı üzerine kurulu olduğu için doğrudan rakip değil.
