İsrail’in İran’daki nükleer tesislere düzenlediği hava saldırısı, Ortadoğu’daki siyasi ve askeri gerilimi en üst seviyeye taşıdı. Nükleer altyapının hedef alınması, her iki ülkenin askeri kapasitesini yeniden gündeme getirdi. Uzmanlar bu gelişmenin yalnızca İsrail-İran ilişkileri değil, tüm Ortadoğu dengeleri açısından kritik sonuçlar doğurabileceğini belirtiyor. İşte dünya kamuoyunun gündemindeki bu operasyon hakkında en sık sorulan 10 sorunun yanıtı…
1. İsrail, İran’ın Nükleer Tesislerini Tamamen Yok Edebilir Mi?
İsrail, İran’ın Natanz ve Fordo tesislerine zarar verdiğini açıklasa da bu tür yeraltı yapıları son derece güçlendirilmiş durumda. Her iki tesis de onlarca metre kalınlığında betonarme sığınaklar ile korunuyor. Bu tür altyapıları yok etmek, yalnızca sığınak delici bombalar ve ardışık saldırılarla mümkün olabilir.
2. İsrail’in Elindeki Bombalar Bu Tür Yapıları Yok Edebilir Mi?
İsrail’in F-15 savaş uçaklarıyla taşıyabileceği GBU-28 tipi bombalar, yaklaşık 5-6 metrelik betonu delebiliyor. Ancak bu, Natanz ve Fordo gibi tesislerin tamamını yok etmek için yeterli olmayabilir. BLU-109 tipi mühimmatlar da İsrail envanterinde bulunuyor, fakat bu bombaların derin nüfuzu sınırlı. ABD yapımı 30.000 librelik bombalar ise sadece B-2 uçakları ile taşınabiliyor ve şu anda İsrail envanterinde yok.
3. İsrail, İran’ı Uzaktan Vurabilir Mi?
İsrail, İran’ın nükleer tesislerini uzaktan güdümlü füzeler ve hava sahası ihlali yapmadan hedef alabilir. Bu senaryo genellikle Suriye hava sahası üzerinden gerçekleştiriliyor. Ancak bu saldırıların, İran’ın nükleer programına kalıcı zararlar vermesi tek seferde pek olası değil.
4. İran’ın Uranyum Zenginleştirme Kapasitesi Nedir?
İran, %60 oranında zenginleştirilmiş uranyum stokuna sahip. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’na göre, İran’ın elindeki zenginleştirilmiş uranyum miktarı 400 kilogramı aşıyor ve ayda ortalama 33.5 kg üretim kapasitesine sahip. Bu değer, nükleer silah için kritik eşiğe çok yakın.
5. İran Ne Kadar Sürede Nükleer Silah Üretebilir?
Washington merkezli Bilim ve Uluslararası Güvenlik Enstitüsü (ISIS) raporuna göre İran, üç hafta içinde dokuz nükleer silaha yetecek uranyumu zenginleştirebilir. Bu iddia, İran’ın nükleer silah üretimine çok yaklaştığını gösteriyor.
6. İran’ın Gizli Tesisleri Var Mı?
Evet. Fordo gibi tesisler biliniyor ancak uzmanlar, İran’ın nükleer faaliyetlerini sürdürebileceği başka gizli ve güçlendirilmiş tesislerinin de olabileceğini belirtiyor. Bu tesislerin konumu ve yapısı bilinmediği için yok edilmeleri imkansıza yakın.
7. İsrail’in Bu Operasyondaki Asıl Hedefi Ne?
İsrail, sadece İran’ın nükleer programını değil, aynı zamanda rejimin temelini oluşturan Devrim Muhafızları ve üst düzey bilim insanlarını da hedef alıyor. Ancak askeri tarihçiler, böyle bir hava operasyonunun rejim değişikliğine yol açmasının düşük ihtimal olduğunu savunuyor.
8. İran’ın Hava Savunma Kapasitesi Nasıl?
İran, Rus yapımı S-300 sistemlerine sahip olsa da bu sistemlerin etkinliği zayıflamış durumda. İsrail’in son saldırılarında, karadan havaya füze rampaları ve radar sistemleri ciddi şekilde zarar gördü. Ancak İran hâlâ mobil fırlatıcılar ve eski sistemlerle ciddi bir savunma hattı kurabilir.
9. İran Bu Saldırılara Nasıl Yanıt Veriyor?
İran, düşük hızlı 136-Şahed dronlarıyla saldırılar gerçekleştiriyor. Bu insansız hava araçları İsrail hava savunma sistemi tarafından çoğunlukla etkisiz hale getiriliyor. Ancak İran, bu taktikle İsrail’in savunma stoklarını tüketmeyi hedefliyor.
10. İsrail’in Karşılaştığı En Büyük Zorluk Ne?
İsrail’in yaşadığı temel sorun, füze savunma sistemlerinin tedarik ve üretim sürecindeki aksamalar. Arrow sistemleri üretici firma tarafından üç vardiya ile üretilse de İran’ın artan füze kapasitesi karşısında yetersiz kalabilir. ABD istihbaratına göre, İran’ın 2.000’in üzerinde yüksek patlayıcılı balistik füze stokladığı tahmin ediliyor.
