İsrail ile İran arasında tırmanan kriz, tüm Ortadoğu’yu etkisi altına alacak geniş çaplı bir savaşın habercisi olabilir. İsrail’in İran’a düzenlediği hava saldırılarına, İran’dan gelen yoğun füze misillemeleri eşlik etti. New York Times tarafından yayımlanan analiz, bölgedeki askeri hareketliliğin yalnızca iki ülke arasında sınırlı kalmayacağını, küresel düzeyde yankı uyandıracak sonuçlara neden olabileceğini ortaya koyuyor.
Gece Saldırıları Bölgeyi Uyandırdı
İsrail’in gece boyunca İran’daki onlarca stratejik hedefi vurmasının ardından, Ortadoğu yeni bir sabaha bomba sesleriyle uyandı. İran, Tel Aviv başta olmak üzere birçok İsrail şehrine füze saldırısı gerçekleştirdi. Saldırılar sonrası başta ABD olmak üzere birçok ülke, bölgede konuşlu diplomatik personelini tahliye etmeye başladı.
Netanyahu Ve Trump Sert Açıklamalar Yaptı
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ülkesinin saldırılarını İran’ın nükleer programını yok etmek amacıyla “gerektiği sürece” sürdüreceğini açıkladı. Öte yandan ABD Başkanı Donald Trump, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, “Sıfırlanmadan önce İran bir anlaşma yapmalı ve bir zamanlar İran İmparatorluğu olarak bilinen şeyi kurtarmalı” dedi.
Küresel Liderler Endişeli: Savaş Yayılabilir
İngiltere Başbakanı Keir Starmer ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, yaşanan gelişmeler karşısında derin endişe duyduklarını belirterek tarafları itidale çağırdı. Gazze’deki çatışmalar, Lübnan’da Hizbullah’a yönelik operasyonlar ve Husi milislerinin Körfez’deki faaliyetleriyle bölge zaten istikrarsızken, yeni bir cephe açılması küresel sonuçlar doğurabilir.
Nükleer Tesisler Hedefte Mi?
İsrail’in saldırılarında, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin yürütüldüğü Fordo Nükleer Tesisi de hedef alınmış olabilir. İranlı yetkililer, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’na bu konuda bilgi verdi. Uzmanlar, İran’ın Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması’ndan (NPT) çekilebileceğini ve bunun Ortadoğu’da bir nükleer silahlanma yarışını tetikleyebileceğini söylüyor.
ABD Savaşa Dahil Olur Mu?
ABD’nin İsrail’e verdiği destek artarken, Washington’un çatışmanın tarafı haline gelip gelmeyeceği tartışılıyor. İran’ın ya da ona bağlı grupların, ABD üslerine veya diplomatik hedeflerine saldırması halinde ABD’nin doğrudan savaşa çekilmesi olasılığı ciddi şekilde değerlendiriliyor. Bu durum, hem Irak gibi kırılgan bölgelerde yeni krizler yaratabilir hem de ABD’nin Çin ve Rusya ile olan küresel rekabetini etkileyebilir.
Trump’ın Dış Politika Ajandası Altüst Olabilir
Analistler, bu çatışmanın Trump’ın seçim sürecinde oluşturduğu dış politika stratejisini bozduğuna dikkat çekiyor. 2024 kampanyasında kendisini barışın mimarı olarak konumlandıran Trump, şimdi Ortadoğu’da geniş çaplı bir savaşın tarafı olarak görülüyor. Çin’le ticaret savaşları, Rusya-Ukrayna krizi gibi konular, İran meselesiyle gölgelenmiş durumda.
Petrol Fiyatları Yükseldi, Ekonomik Endişeler Arttı
Yaşanan gelişmelerin ardından petrol fiyatları yüzde 10’un üzerinde artış gösterdi. Uzmanlar, çatışmanın büyümesi halinde enerji tedarik zincirlerinde büyük aksaklıkların yaşanabileceğini ve küresel büyümenin olumsuz etkilenebileceğini belirtiyor. Özellikle Avrupa ve Asya piyasaları ciddi dalgalanmalarla karşı karşıya kaldı.
Körfez Ülkeleri İsrail’e Mesafe Koydu
Geçmişte İsrail’in İran’a yönelik operasyonlarını zımnen destekleyen Körfez ülkeleri, bu kez farklı bir tavır sergiliyor. İsrail’e yönelik eleştiriler daha yüksek sesle dile getiriliyor. Bu durum, Tel Aviv’in bölgede yalnızlaştığına işaret ediyor. Uzmanlara göre, İsrail’in artık her zamanki destekçilerine bile güvenemeyeceği bir döneme girildi.
İsrail’in Askeri Stratejisi Tartışma Yaratıyor
İsrail’in saldırı kararı, bölgede geniş yankı uyandırdı. İsrail’in eski barış müzakerecisi Daniel Levy, “Artık birçok ülke İsrail’i istikrarı bozan bir aktör olarak görüyor” değerlendirmesinde bulundu. Levy’ye göre, saldırının zamanlaması da dikkat çekici: Trump’ın özel temsilcisiyle İranlı yetkililer arasında yapılması planlanan görüşmelerin hemen öncesinde geldi.
İran’ın Seçenekleri Azaldı
Carnegie Uluslararası Barış Vakfı uzmanı Karim Sadjadpour, İran’ın bu krizde ciddi askeri kayıplar verdiğini, istihbarat zaaflarının açığa çıktığını belirtiyor. İran, nükleer faaliyetleri artırmak gibi riskli adımlar atarsa hem ABD’nin hem de İsrail’in daha sert müdahalesiyle karşı karşıya kalabilir.
