Uluslararası Bilgi Ortamı Paneli (Ipie) tarafından yayımlanan kapsamlı yeni rapora göre, iklim krizi, sistematik dezenformasyon yüzünden geri dönülmez bir felakete doğru sürükleniyor. Fosil yakıt şirketleri, sağ popülist siyasiler ve bazı devletler tarafından yayılan yanlış bilgiler, iklim eylemini geciktiriyor, çözüm önerilerine olan güveni zedeliyor.
300 Çalışma İncelendi, Sonuç Korkutucu
Ipie’nin analiz ettiği 300 bilimsel çalışmaya göre, iklim inkârcılığı artık yalnızca küresel ısınmayı reddetmekle sınırlı değil. Artık hedefte yenilenebilir enerji gibi çözümler var. Örneğin İspanya’da yaşanan büyük elektrik kesintisinin yanlışlıkla rüzgar türbinlerine bağlanması, dezenformasyonun geldiği boyutu gözler önüne serdi.
Bot Orduları ve Troller Yalanları Yayıyor
Rapora göre, iklimle ilgili yalanların yayılmasında sosyal medya botları ve troller başrolde. Sahte hesaplar aracılığıyla yalanlar milyonlara ulaştırılıyor. Üstelik yalnızca kamuoyu değil, siyasi liderler, bürokratlar ve düzenleyici kurumlar da doğrudan hedef alınıyor. Amaç belli: iklim politikalarını geciktirmek veya iptal ettirmek.
Misinformasyon, Greenwashing ve Hukuk Tartışması
Raporda hem bilinçli hem de bilinçsiz şekilde yayılan yanlış bilgiler “iklim misinformasyonu” olarak tanımlanıyor. BM İklim ve İnsan Hakları Özel Raportörü Elisa Morgera, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada bu tür bilgi kirliliğinin suç sayılması gerektiğini ifade etti.
Morgera’ya göre, fosil yakıt endüstrisinin yıllardır yürüttüğü algı operasyonları, artık insan haklarını da tehdit ediyor. “Bilgi sistemleri fosil yakıt etkisinden arındırılmalı” diyen Morgera, bu şirketlerin yaptığı greenwashing (yeşil yalanlar) ve reklam ajanslarının bu içerikleri yaymasının cezai yaptırıma bağlanması gerektiğini savundu.
Guterres: Fosil Şirketler “İklim Kaosunun Babaları”
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, Haziran 2024’te yaptığı konuşmada fosil şirketleri “iklim kaosunun babaları” olarak tanımlamış ve bu şirketlerin reklamlarının yasaklanmasını istemişti. Şimdi Brezilya’nın ev sahipliği yapacağı COP30 Zirvesi öncesinde, bu söylem ciddi bir siyasi gündeme dönüşüyor.
Avrupa’da Aşırı Sağ Bilimle Savaşıyor
Raporda özellikle Avrupa’daki sağ popülist partilerin iklim bilimine karşı bilinçli şekilde hareket ettiği vurgulanıyor. Almanya’da AfD, İspanya’da Vox ve Fransa’da National Rally, rapora göre iklim konusunda bilimsel gerçekleri reddediyor, komplo teorilerini yaygınlaştırıyor. Bu partiler, muhafazakâr medya tarafından da destekleniyor.
Endüstriyel “Çifte Aldatma”
Rapora göre fosil yakıt endüstrisi, kamuoyunu iki koldan yanıltıyor:
- İklim krizinin varlığını inkâr edip sorumluluğu gizliyor.
- Ardından “çevreci dönüşüm” imajıyla kendini pazarlıyor.
Üstelik bu yalan kampanyalar yalnızca fosil şirketlerle sınırlı değil. Havayolu şirketleri, et üreticileri, turizm sektörü ve fast food zincirleri de benzer şekilde iklim yalanlarını yaymakla suçlanıyor.
Trump ve Rusya: Yalanın Küresel Boyutu
Raporda, Donald Trump da iklimle ilgili dezenformasyonun ana aktörlerinden biri olarak gösteriliyor. Trump’ın “iklim bilimi bir aldatmacadır” sözleri, milyonlarca sosyal medya kullanıcısı — ve bot hesap — tarafından tekrar paylaşılmış. Ayrıca Rusya’nın troll orduları da bu alanda aktif şekilde yalan bilgi yaymakla suçlanıyor.
Çözüm: Eğitim, Şeffaflık ve Yasal Yaptırımlar
Uzmanlara göre, iklimle ilgili eğitim yaygınlaştırılmadan, halkın doğru bilgiye ulaşması mümkün değil. Avrupa Birliği’nin Dijital Hizmetler Yasası gibi düzenlemeler içerik denetimini güçlendirse de, yeterli değil. Rapor, fosil şirketlerinin emisyon verilerini şeffaf şekilde beyan etmesini zorunlu kılacak uluslararası bir sistemin kurulması gerektiğini savunuyor.
