Yapay zekâ dünyasında devrim niteliğinde bir gelişme yaşandı. Google, insan ile yunus arasındaki iletişim engelini kaldırmayı hedefleyen DolphinGemma adlı bir yapay zeka modeli geliştirdiğini duyurdu. Atlantik benekli yunusların karmaşık sesli iletişimini çözümlemeyi amaçlayan bu girişim, doğayla anlamlı bir diyaloğun kurulabileceği yeni bir çağın habercisi olabilir.
Yunusların Dilini Anlamak Artık Hayal Değil
Zekâ düzeyi yüksek memeliler arasında yer alan yunuslar, karmaşık sosyal yapıları, taktiksel iş birlikleri ve bireysel sesler kullanarak haberleşmeleriyle uzun zamandır bilim dünyasının ilgisini çekiyor. Islıklar, tıklama sesleri ve belirli frekanslarda çıkan seslerin, yunusların isim verme, kur yapma ve uyarı gibi farklı amaçlarla kullanıldığı düşünülüyor.
Bu ses kalıplarını çözüme kavuşturmak için Google, Wild Dolphin Project (WDP) ve Georgia Teknoloji Enstitüsü ile iş birliği yaptı. WDP’nin 40 yıllık ses ve video arşivi, yapay zekâ modelinin eğitimi için kullanıldı.
DolphinGemma: Yapay Zekâ ile Denizaltı İletişimi
Yapay zekânın kalbinde, Google’ın Gemini sistemi yer alıyor. Tıpkı ChatGPT gibi, DolphinGemma da verilen bir ses dizisini analiz ediyor ve ardından gelecek ses örüntüsünü tahmin ediyor. Bu şekilde yunusların sesli iletişimi içinde örüntüleri ve tekrarları tespit etmeye çalışıyor.
Her ne kadar 400 milyon parametre içeren bu model, GPT-4 gibi büyük dil modelleriyle karşılaştırıldığında küçük ölçekli olsa da, belirli bir görev için özelleştirilmiş güçlü bir yapay zekâ motoru olarak işlev görüyor.
Google’ın açıklamasına göre DolphinGemma, araştırmalarda Pixel akıllı telefonları üzerinden çalıştırılabiliyor. Bu da saha çalışmalarında taşınabilirlik ve erişilebilirlik anlamında büyük kolaylık sağlıyor.
Amaç: Yunuslarla Ortak Bir Kelime Dağarcığı Oluşturmak
Google ve iş birliği yapan ekipler, DolphinGemma’yı sadece analiz yapmakla sınırlı bırakmıyor. Projenin bir diğer ayağında CHAT (Cetacean Hearing and Telemetry) adlı bir su altı bilgisayarı sistemi geliştirildi. Bu sistem, yapay olarak oluşturulan ıslıkları, yunusların ilgisini çeken objelerle eşleştirerek anlamlı tepkiler üretmeyi hedefliyor.
Bilim insanları, zamanla yunusların bu yeni sesleri benimseyerek belirli nesneleri talep etmek için kullanacağını, böylece karşılıklı iletişim kurmanın mümkün hale geleceğini düşünüyor.
Gelecek: İnsan-Deniz Canlısı Etkileşiminde Yeni Bir Dönem
Araştırmaların bu yaz başlaması planlanıyor ve DolphinGemma’nın katkısıyla yunus iletişimi üzerine şimdiye kadar elde edilemeyen detaylı veriler sağlanması bekleniyor. Nihai hedef ise, eğer mümkünse, yunusların gerçekten bir “dili” olup olmadığını ortaya çıkarmak ve bu dili bir sözlük hâlinde somutlaştırmak.
Bu çalışma sadece bilimsel değil, aynı zamanda etik ve felsefi boyutlar da taşıyor. İnsan dışı türlerle kurulabilecek bir dil, doğa ile ilişkimize dair paradigmal bir değişimi de beraberinde getirebilir.
