Bilim insanları, evrenin başlangıcına dair en net ipuçlarından birini ortaya çıkarabilecek bir sinyal tespit etti. 21 santimetre radyo dalgası olarak bilinen bu sinyal, evrenin karanlık çağlardan nasıl ışıklı bir evrene evrildiğini anlamamıza yardımcı olabilir. Söz konusu sinyal, Büyük Patlama’dan sadece 100 milyon yıl sonra, yani 13 milyar yıldan daha uzun bir süre önce yayıldı ve nihayet Dünya’daki alıcılara ulaştı.
Cambridge Üniversitesi’nden Kritik Katkı
Cambridge Üniversitesi’nden Profesör Anastasia Fialkov, bu gelişmenin evrenin ilk ışıkları hakkında bilgi edinmek açısından büyük bir fırsat olduğunu belirtiyor. Fialkov, “Bu, karanlık evrendeki ilk ışığın nasıl doğduğunu öğrenmemiz için eşsiz bir fırsat” diyerek bu keşfin önemine vurgu yaptı. Sinyal, uzaydaki boşlukta bulunan hidrojen atomları tarafından yayılan zayıf bir radyo parıltısı olarak kaydedildi.
REACH Projesi: Kozmik Geçmişin Peşinde
Bu sinyali detaylı biçimde incelemek için bilim insanları, Güney Afrika’daki Karoo bölgesinde kurulan REACH (Radio Experiment for the Analysis of Cosmic Hydrogen) adlı bir radyo teleskopu kullanacak. REACH’in amacı, bu 21 santimetrelik sinyali analiz ederek ilk yıldızların kütleleri, ışık yapıları ve ilk galaksilerin oluşum süreçleri hakkında bilgi edinmek.
Bu sinyal, evrenin doğumundan sonra yaşanan “kozmik şafak” dönemine dair önemli bilgiler sağlayabilir. Bu dönem, yıldızların ilk kez parlamaya başladığı ve evrenin karanlık hâlinden aydınlık hâle geçtiği evredir.
İlk Yıldızların Özelliklerini Belirleyen Model Geliştirildi
Araştırmacılar, REACH ve Kilometre Kare Dizisi adlı diğer bir proje kapsamında, ilk yıldızların kütlelerini ve fiziksel özelliklerini tahmin eden bir model geliştirdi. Profesör Fialkov, bu konuda şu açıklamayı yaptı:
“İlk yıldızların 21 santimetre sinyaline etkisini, X-ışını ikilileri ve ultraviyole ışık gibi parametrelerle birlikte modelleyen ilk araştırma grubuyuz. Bu sayede evrenin ilk ışıkları hakkında çok daha bütüncül bir anlayışa sahip olabiliriz.”
İlk Yıldızlar Bugünkülerden Çok Farklıydı
Yeni modellemelere göre, evrenin ilk yıldızları günümüzde gözlemlediğimiz yıldızlara göre hem daha büyük kütleli hem de daha kısa ömürlü olabilir. Bu yıldızlar, yüksek enerji yayarak çevrelerindeki hidrojen gazlarını iyonlaştırıyor ve bu süreç evrenin aydınlanmasında belirleyici rol oynuyor. Bilim insanları bu farklılıkları 21 cm’lik sinyalin dalga yapısı ve yoğunluğu üzerinden analiz etmeye çalışıyor.
Radyo Astronomi İçin Yeni Bir Dönem
Çalışmanın bir diğer yazarı ve REACH teleskobunun baş araştırmacısı olan Eloy de Lera Acedo, bu gözlemlerin evrenin bebeklik dönemini anlamak açısından devrim niteliğinde olduğunu belirtiyor. Acedo, “Radyo teleskoplarımız, evrenin ilk yıldızlarının doğasını anlamamıza katkı sağlayacak. Bu da kozmik tarihin en karanlık sayfalarını aydınlatmamıza yardımcı olacak” dedi.
Nature Astronomy’de Yayınlandı
Bu önemli araştırma, bilim dünyasında prestijli bir yere sahip olan Nature Astronomy dergisinde yayımlandı. “Determination of the mass distribution of the first stars from the 21-cm signal” başlıklı makale, evrenin erken evrelerini anlamak için geliştirilen modellerin detaylarını ve sinyalin potansiyelini bilimsel olarak açıklıyor.