NASA‘nın Hubble ve James Webb Uzay Teleskopları’nın elde ettiği yeni bulgular, Vega yıldızının çevresinde gezegen oluşumuna dair en ufak bir iz olmadığını ortaya koydu. Bu şaşırtıcı keşif, bilimkurgu klasiği Contact’ta Jodie Foster tarafından canlandırılan Dr. Ellie Arroway karakterinin Vega sisteminde gezegen bulamamasını hatırlattı. NASA, bu gözlemin “1997 yapımı bilimkurgu filmi Contact’ı doğruladığını” ifade etti.
Vega ve Gezegen Oluşumuna Dair Şaşırtıcı Bulgular
Kuzey yarımkürenin en parlak yıldızlarından biri olan Vega, uzun zamandır gezegen oluşumu açısından ilgi çeken bir yıldız olarak biliniyor. 1984 yılında yapılan gözlemler, yıldızı çevreleyen geniş gaz ve toz disklerinin, gezegenlerin oluşumuna zemin hazırladığı düşüncesini destekliyordu. Ancak, yıllar süren araştırmalara ve Vega çevresinde gezegenlerin varlığına işaret eden bazı ipuçlarına rağmen, NASA teleskopları bu teoriyi çürüten sonuçlar sundu.
James Webb ve Hubble teleskoplarının son gözlemleri, Vega çevresindeki diskin “son derece pürüzsüz” olduğunu ve gezegen oluşumuna dair hiçbir iz taşımadığını gösterdi. NASA’dan yapılan açıklamaya göre, teleskopların hassasiyeti, Vega’nın çevresinde kum tanesi kadar küçük parçacıkları bile tespit edebiliyor. Fakat hiçbir teleskop, diskteki tozları uzaklaştırabilecek veya süpürebilecek bir gezegen oluşumuna dair kanıt bulamadı.
Contact Filmi ve Vega’nın Pürüzsüz Disk Yapısı
Bilim insanlarının hayret verici bulguları, Carl Sagan’ın Contact romanına dayanan 1997 yapımı filmle örtüşüyor. Filmde Jodie Foster’ın canlandırdığı Dr. Ellie Arroway, Vega’ya odaklanıyor ve sistemde herhangi bir gezegen bulamıyor. Bu gözlemler, Contact’ın kurgusal dünyası ile günümüz bilimsel verileri arasında ilginç bir paralellik kuruyor.
NASA’nın açıklamasına göre, Vega çevresinde bir gezegen olmaması, toz ve enkaz disklerinin yalnızca pürüzsüz bir şekilde serildiğini gösteriyor. Arizona Üniversitesi’nden Andras Gáspár, “Vega’nın son derece net ve pürüzsüz bir disk yapısına sahip olduğunu gözlemledik. Diğer yıldızlara göre bu olağandışı bir durum,” diyerek sistemin sıradışı özelliklerine dikkat çekiyor.
Fomalhaut ve Vega Arasındaki Farklılıklar
Yaklaşık 450 milyon yaşındaki genç yıldız Vega, 25 ışık yılı uzaklıkta yer alıyor ve mavi-beyaz bir ışık yayıyor. Benzer özelliklere sahip olan Fomalhaut yıldızı ise iç içe geçmiş üç enkaz diski ile çevrili ve gezegen oluşumuna dair daha güçlü izler taşıyor. Ancak Vega’da gezegen oluşumuna dair hiçbir belirtiye rastlanmadı.
Arizona Üniversitesi’nden George Rieke, Vega ile Fomalhaut arasındaki benzerliklere rağmen gezegen oluşumu açısından ciddi farklılıklar olduğunu belirterek, “Vega ve Fomalhaut’un fiziksel benzerliği göz önüne alındığında, neden Fomalhaut gezegen oluşturabilmiş ve Vega oluşturamamış gibi görünüyor?” diye soruyor.
Vega’nın Güneş Sistemi’nden Farklı Yapısı
Araştırmanın başyazarı Schuyler Wolff, Vega’nın gezegen oluşturmaya elverişli olmayan olağandışı bir sistem olmaya devam ettiğini belirtiyor. Jüpiter ve Satürn gibi dev gezegenlerin Güneş Sistemi’nde tozun birikmesini engelleyerek oluşan düzenin aksine, Vega’nın çevresinde bu tür bir engelleme yapabilecek gezegenler bulunmadığı görülüyor.
Bilim insanlarının elde ettiği bu bulgular, yıldızlar çevresinde gezegen oluşumunu anlamak için yapılan araştırmalarda Vega gibi sistemlerin özel bir yere sahip olduğunu gösteriyor.