Antik çağlara ait beslenme ve ritüel pratikler, arkeoloji ve biyokimya alanındaki yeni tekniklerle her geçen gün daha net biçimde ortaya çıkıyor. Bu kapsamda Antik Çin’e dair dikkat çekici bir keşif, kırmızı pirinç şarabının kökenine ışık tuttu. Çin’in kuzeybatısında bulunan Bronz Çağı’na ait çömlek kaplar, MÖ 2. binyılda törensel amaçlarla tüketilen bu içeceğin nasıl üretildiğini gün yüzüne çıkardı. Elde edilen bulgular, yalnızca bir içki tarifini değil, aynı zamanda dönemin kültürel ve dini ritüellerini de anlamaya imkân sağlıyor.
Araştırmaya göre, Antik Çin’de yaşayan Mogou halkı, pirinç başta olmak üzere çeşitli tahılları kullanarak fermente içkiler üretiyor ve bu içkileri özellikle cenaze törenlerinde tüketiyordu. Böylece kırmızı pirinç şarabı, gündelik bir içecekten çok, ritüel bir unsur olarak öne çıkıyordu.
Mogou Halkı Ve Ritüel İçkiler
Önceki çalışmalar, Mogou kültürüne mensup toplulukların oldukça çeşitli bir bitkisel beslenme düzenine sahip olduğunu göstermişti. Bununla birlikte, Mogou halkının yalnızca gıda değil, alkollü içecek üretimi konusunda da ileri bir bilgi birikimine sahip olduğu biliniyordu. Ancak bu içkilerin nasıl üretildiğine dair doğrudan kanıtlar son derece sınırlıydı.
Yeni bulgular, Mogou halkının qu adı verilen antik bir fermantasyon yöntemini kullandığını net biçimde ortaya koydu. Bu yöntem, tahılların fermantasyonunu başlatmak için özel bir başlatıcı kültür kullanılmasına dayanıyor. Söz konusu kültür; küf mantarları, maya ve bakterilerin bir araya gelmesiyle oluşuyor ve içeceğin hem alkol oranını hem de rengini belirliyor.
Qu Yöntemi Nedir?
Qu yöntemi, Çin’in doğusunda Neolitik dönemde ortaya çıkan ve zamanla geniş coğrafyalara yayılan kadim bir fermantasyon tekniği olarak biliniyor. Bu yöntemde kullanılan başlatıcı kültür, özellikle Aspergillus ve Monascus gibi küf mantarlarını içeriyor. Bu mikroorganizmalar, tahıllardaki nişastayı şekere dönüştürerek fermantasyonu mümkün kılıyor.
Araştırmacılara göre, qu yöntemi Bronz Çağı’na gelindiğinde Tibet Platosu’nun kuzeydoğu ucuna kadar ulaşmıştı. Bu yayılım, Antik Çin’de kültürel ve teknolojik bilginin sanılandan çok daha hızlı aktarıldığını gösteriyor. Mogou halkının bu yöntemi benimsemesi, kırmızı pirinç şarabının ortaya çıkışında kilit rol oynadı.
Mezarlardan Gelen Kanıtlar
Çalışmanın en çarpıcı yönlerinden biri, bulguların doğrudan mezar alanlarından elde edilmiş olması. Araştırmacılar, Çin’in Gansu eyaletinde bulunan bir Mogou mezarlığında, MÖ 1700 ila 1100 yıllarına tarihlenen çok sayıda çömlek kap inceledi. Bu mezarlar, iki önemli kültürel dönemi kapsıyordu: Qijia kültürü ve onu izleyen Siwa kültürü.
Bazı mezarların duvarlarında, farklı derinliklerde yan odacıklar bulunuyordu. Bu odacıklara yerleştirilen çömlek kaplar, gömülen kişinin başının üzerine konumlandırılmıştı. Bu detay, söz konusu içkilerin cenaze ritüellerinde özel bir anlam taşıdığını düşündürüyor.
42 Çömlek Kapta Yapılan Analizler
Araştırmacılar, Mogou kazı alanında farklı dönemlere ait yaklaşık 42 çömlek kaptaki kalıntıları analiz etti. Bu analizler sonucunda, içkilerin yapımında kullanılan hammaddeler netleşti. Kalıntılarda pirinç, darı, gözyaşı otu, karabuğday ve Triticeae familyasına ait arpa ve buğday izlerine rastlandı.
Bu bulgular, Mogou halkının yalnızca tek bir tahıla bağlı kalmadığını, aksine oldukça çeşitli bitkisel kaynaklar kullandığını ortaya koyuyor. Böylece kırmızı pirinç şarabının, aslında çok tahıllı ve karmaşık bir üretim sürecine sahip olduğu anlaşılıyor.
Kırmızı Pirinç Şarabının Bilimsel Kanıtları
Çömleklerde bulunan nişasta kalıntıları, fermantasyon sürecini doğrulayan önemli ipuçları sundu. Bu kalıntılar, enzim aktivitesine işaret eden yapılar içeriyordu. Araştırmacılar, bu enzimlerin qu yöntemiyle gerçekleşen fermantasyonun doğrudan sonucu olduğunu belirtiyor.
Çalışmada yer alan ifadeye göre, “Mogou halkı, qu yöntemini kullanarak alkollü içecekler üretiyor ve fermantasyon başlatıcıyı çoğunlukla pirinç ve Monascus küf mantarından hazırlıyordu.” Bu da kırmızı rengin ve karakteristik aromanın kaynağını açıklıyor.
Akademik Dünyada Yankı Uyandıran Çalışma
Elde edilen bulgular, hakemli dergi Journal of Archaeological Science Reports’ta yayımlandı. Araştırmacılar, tahıl bazlı fermente içkilerin Neolitik Çin’de yaygın olduğunu ancak Erken Bronz Çağı kültürlerine odaklanan çalışmaların hâlâ sınırlı kaldığını vurguluyor. Bu yönüyle çalışma, literatürde önemli bir boşluğu dolduruyor.
Ritüellerde Alkolün Rolü
Sonuçlar, kırmızı pirinç şarabının yalnızca beslenme amacıyla değil, ritüel ve sembolik anlamlar taşıyan bir içecek olduğunu gösteriyor. Özellikle cenaze törenlerinde kullanılan bu qu bazlı içki, Mogou halkının ölüm ve ölüm sonrası inanç sisteminde merkezi bir yere sahipti.
Bu keşif, Antik Çin toplumlarının sosyal yapısını, inanç dünyasını ve teknolojik bilgisini anlamak açısından son derece değerli kabul ediliyor. Kırmızı pirinç şarabının sırrının çözülmesi, geçmişle kurulan bilimsel bağın ne denli güçlü olabileceğini bir kez daha ortaya koyuyor.
