Amazon, devasa veri merkezlerinde kullandığı su miktarını kamuoyundan gizlemek için özel stratejiler geliştirdi. Guardian ve SourceMaterial tarafından ortaya çıkarılan sızdırılmış bir iç yazışma, şirketin “su verimliliği” kampanyası yürütürken bile tam şeffaflıktan kaçındığını gösteriyor.
Gizli Belgede Şok Ayrıntılar
Belgelerde, Amazon’un bulut bilişim kolu AWS’nin yalnızca kısmi su tüketimi rakamlarını açıklamayı planladığı ortaya çıktı. Bu rakamlar, veri merkezlerinin elektriği soğutma ve üretim aşamalarında harcadığı “ikincil su kullanımı”nı kapsamıyor. Böylece şirket, toplam su tüketimini olduğundan daha düşük gösterme yoluna gitti.
Sızdırılan nota göre, Amazon’un 2021’deki toplam su kullanımı 105 milyar galon olarak hesaplandı. Bu miktar, yaklaşık 958.000 Amerikan hanesinin yıllık tüketimine denk geliyor — yani San Francisco’dan büyük bir şehrin su ihtiyacı kadar.
Şirketin Tepkisi: “Belge Eskimiş”
Amazon sözcüsü Margaret Callahan, belgenin “eskimiş ve yanlış yönlendirici” olduğunu savundu. Ancak belge, Kasım 2022’de başlatılan “Water Positive” kampanyasından yalnızca bir ay öncesine ait. Bu kampanyada Amazon, 2030 yılına kadar “kullandığından daha fazla suyu doğaya geri kazandırma” sözü vermişti.
Belgede ise yöneticilerin “tam şeffaflığın tek yönlü bir kapı” olacağını tartıştığı, yani bir kez tüm veriler açıklandığında geri dönüşün olmayacağından endişe ettiği görülüyor. Bazı yöneticiler, kamuoyunun tepkisini önlemek için verilerin gizli tutulmasını öneriyor.
Gerçek Tüketim Rakamı Saklanmış
Amazon’un su kullanımı hesaplamalarında yalnızca “birincil kullanım” yani doğrudan veri merkezlerinde soğutma amacıyla harcanan 7.7 milyar galon dikkate alındı. Bu miktar, yaklaşık 11.600 olimpik yüzme havuzu dolusu suya eşdeğer. Şirket, 2030’a kadar bu rakamı 4.9 milyar galona indirmeyi hedefliyor.
Ancak belgede, “ikincil kullanım” dahil edildiğinde toplam tüketimin iki katına çıkacağı belirtiliyor. Yöneticiler, bu durumda kampanya bütçesinin artacağını ve “Amazon su tüketimini gizliyor” başlıklı haberlerle karşılaşabileceklerini öngörüyor.
Bilim İnsanları: “Bu Şeffaflık Değil”
Kaliforniya Üniversitesi Riverside’dan çevre mühendisliği profesörü Shaolei Ren, Amazon’un yöntemini eleştirerek, “Çevre bilimi standartlarına göre, su kullanımını hesaplarken hem birincil hem ikincil tüketim dahil edilmelidir,” dedi. Buna rağmen Amazon’un Water Positive kampanyası, hâlâ yalnızca birincil kullanımı kapsıyor.
Su “Telafisi” mi, Muhasebe Oyunu mu?
Belgelerde, AWS’nin su dengeleme projelerine (replenishment) 109 milyon dolar harcamayı planladığı, ancak bunun yarısının zaten yasal zorunluluklar veya operasyonel avantajlar için yapılacağı görülüyor. Su.org gibi kuruluşlarla işbirliği içinde yürütülen bu projeler, “su ofsetleri” olarak tanımlanıyor.
Ancak uzmanlar, bu yaklaşımın yanıltıcı olduğunu söylüyor. Alliance for Water Stewardship yöneticisi Tyler Farrow, “Ne kadar telafi ederseniz edin, kendi operasyonel ayak izinizi yok sayamazsınız. Bu nedenle ‘Water Positive’ veya ‘Water Neutral’ iddiaları yanlış yönlendirici,” ifadelerini kullandı.
Amazon’un İçinde Çatlak Sesler
Amazon’un eski su sürdürülebilirliği yöneticisi Nathan Wangusi, şirketin su kullanımını gizlemekle kalmayıp, endüstri standartlarını da manipüle ettiğini öne sürdü. Wangusi, Amazon’un çevre kuruluşlarıyla birlikte, su projelerinin etkisini daha az görünür kılan metodolojiler geliştirdiğini iddia etti.
Bu kuruluşlar — Nature Conservancy, World Resources Institute ve LimnoTech — Amazon’un herhangi bir yönlendirmede bulunmadığını belirtse de, Wangusi’ye göre “Amazon, çok zaman harcayarak su ayak izini bulanıklaştıran yöntemler yaratıyor.”
Callahan ise bu suçlamaları reddederek, “Verilerimiz, üçüncü taraflarca doğrulanan resmi su faturalarına dayanıyor. Bu standart bir uygulamadır,” dedi.
En Büyük Etki Tarım Zincirinde
Sızdırılan belgeye göre, Amazon’un dolaylı su kullanımı yani “scope 3” sınıfına giren tüketim, şirketin toplam su ayak izinin %90’ını oluşturuyor. Bu kategori, tedarik zincirindeki üretim ve inşaat süreçlerini kapsıyor. Özellikle pamuk üretimi (Amazon Fashion) ve gıda tedariki (Amazon Fresh) büyük paya sahip.
Ancak şirket, bu dolaylı su tüketimi için herhangi bir hedef belirlememeyi tercih etti. Belgede, “Bu verileri açıklamak, diğer Amazon birimlerinin de aynı standardı uygulamasını gerektirir; bu nedenle gizli tutulmalıdır,” ifadesi yer alıyor.
Güven Krizi Kapıda
Uzmanlar, Amazon’un gizlilik stratejisinin uzun vadede şirketin itibarını zedeleyebileceğini düşünüyor. Wangusi, “Gerçeği gizlemek sizi daha kârlı yapmaz, sadece daha az güvenilir kılar,” diyor.
